Over Martin Linnartz (2)

 

 

Geen wonder dat beeldend kunstenaar Martin Linnartz  – gegrepen door de menselijke trekken die hij met de jaren meer en meer aan zijn insecten toedichtte (ze hebben ruzies en geschillen, delen liefkozingen en liefdesdansen) – begin jaren negentig opnieuw gefascineerd wordt door een van de meest klassieke novellen uit de moderne literatuur: Die Verwandlung (De gedaanteverwisseling) van Franz Kafka, het werk verscheen in 1915. De openingszin geldt als een van de meest geciteerde uit de wereldliteratuur: ‘Als Gregor Samsa eines Morgens aus unruhigen Träumen erwachte, fand er sich in seinem Bett zu einem ungeheuren Ungeziefer verwandelt.’ Met andere woorden: een man ontdekt bij het opstaan dat hij in een monsterachtig ongedierte is veranderd. Een mestkever, naar later zal blijken.
 Zijn familie is nauwelijks in staat deze gedaanteverwisseling te accepteren, hijzelf meent dat zijn situatie voortkomt uit het feit dat hij ergens aan schuldig is. De moeizame relatie met zijn vader misschien, zijn eventuele falen als handelsvertegenwoordiger?
 Linnartz zet al zijn tekenvaardigheden in en gaat de confrontatie met Kafka’s verhaal aan in zesendertig potloodtekeningen. Het geheel werd in boekvorm samen met Kafka’s novelle gepresenteerd onder de titel Metamorphosen. Bildnerische Betrachtungen zu Kafkas Die Verwandlung, verscheen in 1992 met een nawoord van Wiel Kusters bij de bibliofiele uitgeverij Porte Folio. Het was een artistieke verwerking van Gregor Samsa’s levensdrama geworden. Linnartz verstond de thematiek die Kafka hem schonk als geen ander. Maar ook de ironie en het absurdisme. Schrijver Willem Brakman heeft ooit opgemerkt dat het er bij Kafka om gaat ‘het onverklaarbare niet weg te verklaren’. Linnartz en Kafka voelden elkaar op dat punt aan. Zonder moeite wist de kunstenaar door te dringen in het labyrint van de schrijver. Het surreële was op buitengewoon indringende manier zichtbaar gemaakt, mede dankzij zijn weergaloos inlevingsvermogen.

 frb 

 

Fragment uit het openingswoord bij Martin Linnartz’ tentoonstelling ‘Bildnerische Betrachtungen’ op 21 maart 2009 in Museum Het Land van Valkenburg. In 2011 was de tentoonstelling te zien in het Natuurhistorisch Museum in Rotterdam.

Afb. ‘Kever’, potlood op papier
Over Martin Linnartz: https://rkd.nl/nl/explore/artists/50239