“Ze belde me halverwege de avond. Ze huilde. Ik was achtentwintig jaar toen ze belde en het was pas de derde, misschien de vierde keer sinds mijn geboorte dat ik haar hoorde huilen.”
Uit: Édouard Louis, Monique ontsnapt. Vertaald uit het Frans door Kiki Coumans. De Bezige Bij, Amsterdam 2024
Édouard Louis: https://nl.wikipedia.org/wiki/%C3%89douard_Louis
Kiki Coumans: https://nl.wikipedia.org/wiki/Kiki_Coumans
“Oghi opende langzaam zijn ogen. Het felle licht verblindde hem en stak scherp af tegen een soort lichtgrijs waas. Hij sloot zijn ogen, opende ze weer. Het kostte hem moeite. Gelukkig. Dat betekende dat hij nog leefde. De fysieke inspanning om zijn ogen te openen, ze samen te knijpen tegen het felle licht, gold als bewijs.”
Uit: Hye-young Pyun, Het gat. Uit het Koreaans vertaald door Mattho Mandersloot. De Arbeiderspers, Amsterdam 2024
Hye-young Pyun: https://en.wikipedia.org/wiki/Pyun_Hye-young
Mattho Mandersloot: https://www.ovgmanagement.com/mattho-mandersloot
Mijn nieuwe vaderland
Wie neerlands bloed in d’aders vloeit
van vreemde smetten vrij
wiens hart voor volk en orde gloeit
verhef uw zang als wij.
Vandaag zien wij weer één van zin
de vlaggen afgestoft.
Vandaag zet ik mijn feestlied in
voor vaderland en schoft.
Ik eer de leiders van mijn land.
Hun vlekkeloos parcours
leert mij wat macht vóór al verlangt:
't geweten van een hoer.
Ik eer mijn leiders hemelhoog
en ’t hoogst zit een fascist
die u en mij zolang gedoogt –
zolang als hij beslist.
Beschermt gij, leiders, onze grond
waar vreemde adem gaat
gij die zo rein zijt, kerngezond
en zuiver op de graat.
Wij smeken om een harde hand
in aangewreven haat.
Behoud voor 't lieve vaderland
de blanke natiestaat.
Braakt uit, gij vrienden, vrij van zin
uw krop, uw kreet, uw gal.
Niets is taboe en niets te min
uw bagger minst van al.
Verneder dus wat u niet zint
sla stuk wat niet bevalt
laat zien hoe u dit land bemint
omhels het op zijn smalst.
Hoe klopt ons hart, hoe zwelt ons bloed
bij 't rijzen van dees’ toon.
Klonk ooit een zuiverder gemoed
een leger hart zo schoon?
Waar hoorde men die koekoekszang
voor volk en vaderland?
Dat was toen in het landsbelang
een heel volk werd verbrand.
Dood nu wat afwijkt van uw bloed
en van uw onderbuik.
Bewaar het niet, verdelg het goed
zodat dit land ontluikt.
Wie hier nog onze mildheid zoekt:
los op in brandend veen.
Waar elk verschil werd opgedoekt
zijn staat en burger één.
Wie neerlands bloed in d’aders vloeit
van vreemde smetten vrij
die fabel staat weer eens in bloei
in dwazen zoals wij.
Veel liever word ik door een volk
van hunnen aangerand
dan mee te gaan in deze kolk
van schoft en vaderland.
(Bij aantreden van het kabinet Rutte)
Uit: Ramsey Nasr, Nasr compacter. Uitgeverij De Bezige Bij, Amsterdam 2021
Ramsey Nasr: https://nl.wikipedia.org/wiki/Hoofdpagina
“Ik weet niet zeker of ik wel van New York houd. Ik zeg niet ‘a is beter dan b’ maar ‘ik verkies a boven b’. Ik ben altijd aan het vergelijken. Als ik terugkeer van een reis, is het beste moment niet het betreden van de luchthaven en ook niet de thuiskomst, maar de taxirit daartussen: het is nog reizen, maar niet meer helemaal. Ik zing vals, dus ik zing niet. Omdat ik grappig ben, denken de mensen dat ik gelukkig ben. Ik hoop dat ik nooit een oor vind in een weiland. Ik houd niet méér van woorden dan van een hamer of een schroef. Ik ken de groene jongens niet. In Engelstalige landen lees ik sale op winkelramen als het Franse woord voor ‘vuil’. Ik kan niet slapen naast iemand die snurkt, zwaar ademt, niet stilligt en de lakens naar zich toe trekt. Ik kan slapen in omhelzing met iemand die stilligt. Ik had het idee voor een Droommuseum. Om redenen van taalgemak ben ik geneigd mensen die geen vrienden zijn toch ‘vrienden’ te noemen, ik vind geen ander woord voor kennissen die ik graag mag, maar met wie ik geen speciale band heb. Achteruitzittend in de trein zie ik de dingen niet komen, maar gaan.”
Uit: Édouard Levé, Zelfportret. Uit het Frans vertaald door Katrien Vandenberghe. Uitgeverij Koppernik, Amsterdam 2024
Édouard Levé: https://www.koppernik.nl/auteurs/edouard-leve/
Katrien Vandenberghe: https://www.koppernik.nl/vertalers/katrien-vandenberghe/
liefde is dikkerder dan vergeten
dunnerder dan nog weten
zeldzamer dan golven vochtig zijn
gangbaarder dan in gebreke zijn
zij is waanzin en manig
en min vatbaar voor onzin
dan heel de zee die alleen nog
dieper is dan de zee
liefde is minder altijd dan winnen
is minder nooit dan leven
min groter dan het minst beginnen
min kleiner dan vergeven
zij’s wijsheid en zonschijning
en meer zij kan niet stuk
dan heel de lucht die alleen nog
hoger is dan de lucht
E.E. Cummings
Vertaald uit het Engels door Peter Verstegen. Opgenomen in Het komt goed. De mooiste gedichten over geluk. Samenstelling Elisabeth Lockhorn. Uitgeverij Van Oorschot, Amsterdam 2024
E.E. Cummings: https://nl.wikipedia.org/wiki/E.E._Cummings
Peter Verstegen: https://nl.wikipedia.org/wiki/Peter_Verstegen
Elisabeth Lockhorn: https://www.atlascontact.nl/auteur/elisabeth-lockhorn/
“De trein reed door de lange tunnel over de grens het sneeuwland in. De aarde lag blank onder de nachthemel. De trein stopte bij een seinpost.”
Uit: Yasunari Kawabata, Sneeuwland. Uit het Japans vertaald door Cornelis Ouwehand. Uitgeverij Meulenhoff, Amsterdam 2024
Yasunari Kawabata: https://nl.wikipedia.org/wiki/Yasunari_Kawabata
Cornelis Ouwehand: https://vertaalverhaal.nl/wp-content/uploads/2021/07/Cornelis-Ouwehand-Dankwoord-Nijhoffprijs-1985.pdf
“Het was pas halfnegen, hoelang zou het hier nog doorgaan en hoeveel zou Hans-Harald nog drinken, vroeg Ruth zich vanaf haar observatiepost af. In een halve eeuw vol sociale verplichtingen had ze haar techniek opgenomen te zijn in een groep en deel te nemen aan het gesprek, terwijl ze er eigenlijk helemaal niet was, geperfectioneerd. Daarvoor hoefde ze alleen zo dicht mogelijk bij een levendig groepje mensen te gaan staan en af en toe geluidloos in hun richting te lachen en tegelijk haar lippen te bewegen.”
Uit: Philipp Oehmke, De Schönwalds. Uit het Duits vertaald door Chiara Tissen. Meridiaan Uitgevers, Amsterdam 2024
Philipp Oehmke: https://de.wikipedia.org/wiki/Philipp_Oehmke
Chiara Tissen: https://www.theatergroepsuburbia.nl/profiel/chiara-tissen/23
Nieuwjaar
De nieuwjaarsklokken luiden door de radio.
Stortregen valt. De dag is onbeschrijflijk goor.
Men is alleen gelaten en aanvaardt het zo.
Men vraagt zich zelfs niet af: waarom is 't en waardoor?
Tegen het leven is toch immers niets te doen;
de wereld heeft geen oorden meer om heen te gaan,
en 't hart wordt niet, gelijk de landen, jaarlijks groen:
er is geen vlucht uit een voorgoed mislukt bestaan.
J.C. Bloem
Uit: J.C. Bloem, Verzamelde gedichten, Athenaeum-Polak & Van Gennep, 2007
Zelf
En als we ons zelf nu eens achterlieten?
Daar gaat het,
zonder groeten, mokkend en tobbend
op zoek naar iets beters.
Het kijkt niet eens om.
En wij?
Wij moeten eerst wennen
aan dit stralende landschap
van vroeger en later,
van lichtende tijd zonder nu.
Uit: Cees Nooteboom, Zo kon het zijn. Uitgeverij Atlas, Amsterdam / Antwerpen 1999
Kaarsen
De dagen die komen staan vóór ons
als een rij brandende kaarsjes –
gulden, warme en levendige kaarsjes.
De dagen die gingen blijven achter,
een trieste reeks van gedoofde kaarsen;
die het dichtstbij staan walmen nog,
koude kaarsen, gesmolten en gekromd.
Ik wil ze niet zien, hun aanzicht bedroeft me
en het bedroeft me te denken aan hun licht van weleer.
Ik kijk vooruit naar mijn brandende kaarsen.
Ik wil niet omdraaien, niet huiverend zien
hoe snel de donkere reeks langer wordt,
hoe snel de gedoofde kaarsen vermeerderen.
Konstanínos Kaváfis
Vertaald
uit het Grieks door Hans Warren en Mario Molengraaf. Opgenomen in De
tweede ronde, tijdschrift voor literatuur, jrg. 4, herfst 1983
Konstantínos Kaváfis: https://nl.wikipedia.org/wiki/Konstantínos_Kaváfis
.jpeg)
“Mijn handen zijn altijd ijskoud. De meeste mensen schrikken als ze me een hand geven. Dan staren ze naar die lange, witte vingers als van een zojuist overleden pianist, en na de blik op die dode vingers kijken ze naar mijn gezicht, bijna verbaasd dat ik nog leef. Dat heb ik altijd verschrikkelijk gevonden. Telkens weer haalde ik mijn handen uit hun favoriete verstopplekje, mijn broekzakken, en keek er minutenlang naar. Vooral als ik zenuwachtig was. En een paar jaar geleden, toen dit krankzinnige verhaal speelde, was ik vaak zenuwachtig.”
Uit: Benedict Wells, Dromer. Vertaald uit het Duits door Gerda Baardman. Uitgeverij Meulenhoff, Amsterdam 2022
Benedict Wells: https://de.wikipedia.org/wiki/Benedict_Wells
Gerda Baardman: https://www.euregio-lit.eu/nl/projecten/de-euregio-leest/vertaler-2018/gerda-baardman
Het verhaal van de schilder
Ik heb, zoals velen voor mij, offers
gebracht aan de schoonheid. Mijn hand
was de priester, een asceet van de kleuren.
Hij was gek op donkere vlakken,
van hardgrijs tot blauwzwart. Mensen en dingen
liet hij niet toe. Zo ontstond, van schilderij
tot schilderij, een assig huis voor de schoonheid
die zelf weg bleef. Moet ik opnieuw beginnen?
Mijn werk is gedaan. Nu slaapt de wereld
in mijn hand en beweegt bij zware dromen
met zijn blinde ogen. Mijn schilderij is af.
Vanaf nu maak ik niets meer.
Uit: Michael Krüger, Voor het onweer. Vertaald uit het Duits door Cees Nooteboom. De Bezige Bij, Amsterdam 2012
Michael Krüger: https://de.wikipedia.org/wiki/Michael_Krüger_(Schriftsteller)
Cees Nooteboom: https://nl.wikipedia.org/wiki/Cees_Nooteboom
“Ik heb altijd van de zee gehouden. In mijn gewoonte om op stranden rond te hangen, wat ik als jongen al deed, zat vast nog iets van de drang die mijn grootvader ertoe had aangezet zijn jeugd door te brengen op de koopvaardijschepen in de Middellandse Zee voordat hij strandde in Milaan, die naargeestige stad, en een huis vol kinderen propte. Ik heb die grootvader nog gekend. Een oude Joegoslaaf met grijze ogen die omringd door een flink aantal achterkleinkinderen stierf. De laatste zin die hij wist uit te brengen was zijn verzoek om een beetje zeewater, en mijn vader, in zijn hoedanigheid van oudste zoon, liet een van mijn zusjes op zijn postzegelhandel passen en vertrok met de auto naar Genua. Ik ging mee. Ik was veertien en weet nog dat we de hele weg geen woord zeiden. Mijn vader zei nooit veel, en omdat ik toen al problemen op school gaf, had ik er alle belang bij mijn mond te houden. Het was mijn kortste reis naar zee, net lang genoeg om een fles te vullen, en ook de meest zinloze, want toen we terugkwamen was mijn grootvader vrijwel buiten kennis. Mijn vader waste grootvaders gezicht met het water uit de fles, maar zonder dat die dat erg op prijs leek te stellen.”
Uit: Gianfranco Calligarich, De laatste zomer in de stad. Vertaald uit het Italiaans door Els van der Pluijm. Uitgeverij Wereldbibliotheek, Amsterdam 2020
Gianfranco Calligarich: https://wereldbibliotheek.nl/auteur/gianfranco-calligarich
In jouw geschiedenis gegleden
Ben ik de held die plots verschiet
Zodra hij enig grasgebied
Met blote hiel heeft overschreden
Ik weet niet welk kwaad is geschied
Door ijsvelden te overtreden
Dat jij aan die onschuldigheden
Hun hoge zegelach verbiedt
Zeg of ik mij niet laat verrassen
Donder, robijnen aan de assen
Door in de lucht die dit vuur kerft
Met koninkrijken weggeslagen
Te zien hoe ’t rad als purper sterft
Van mijn ultieme avondwagen
Uit: Stéphane Mallarmé, Gedichten. Uit het Frans vertaald door Paul Claes. Uitgeverij Athenaeum–Polak & Van Gennep, Amsterdam 1986
Stéphane Mallarmé: https://nl.wikipedia.org/wiki/Stéphane_Mallarmé
Paul Claes: https://nl.wikipedia.org/wiki/Paul_Claes
“Ik moet bekennen dat ik plezier had in het knusse complot van ons ketterse gezin. Toch was ik bang dat ik met mijn vastbeslotenheid om achter de voordeur een vrijplaats van gezond verstand in stand te houden de kinderen in een hachelijke positie bracht. ‘Er is uiteraard iets voor te zeggen om trouw te blijven aan wat je gelooft,’ zei ik. ‘Maar we moeten verstandig zijn. Voorzichtig onze positie bepalen. Deze nieuwe manier van denken over mensen is groter dan wij. Als we op de verkeerde manier of op het verkeerde moment opkomen voor wat we geloven, krijgen we niets voor elkaar en doen we onszelf heel veel kwaad.’ Op termijn zou ik beter af geweest zijn als ik deze toespraak tegen mezelf had afgestoken.
‘Je bedoelt dat we gewoon met alle anderen mee moeten doen omdat zij met meer zijn, of omdat we anders straf krijgen. Wat is het verschil tussen jouw “verstandig zijn” en een fucking lafaard zijn?’
‘Er is geen verschil,’ zei ik zwaarmoedig. ‘Oké, pak je jas.’”
Uit: Lionel Shriver, Waanzin. Uit het Engels vertaald door Marian van der Ster en Karina van Santen. Uitgeverij Atlas Contact, Amsterdam 2024
Over Lionel Shriver: https://nl.wikipedia.org/wiki/Lionel_Shriver
Karina van Santen: https://dnlit.wordpress.com/uebersetzen-in-der-praxis/interview-met-vertaalster-karina-van-santen-over-de-europese-literatuurprijs-2023/
Marian van der Ster: https://www.goodreads.com/author/show/2908543.Marian_van_der_Ster
Jij zwalkt en wij verpierewaaien
in het geaarzel. Het moeras deint
in de wijzerplaat van de wei. Het licht
is helder, je hoofd zit in fragmenten
van deze heide, gevoegd met beelden
die jou allang vergaten: bijenkorven
staan in de lucht, voetdiep het rechteroor
van de wolf. Welke ruimte voel je
die consistentie waarborgt? De douglasspar
duwt de horizon vooruit. Geen belsignaal,
geen kwettergroen. Een geklop pendelt door
je oor alsof er een ver geknik naar je keek.
Uit: Jürgen Nendza, Zomer nog in de laatste appels. Vertaald uit het Duits door Ard Posthuma. Azul Press, Maastricht / Amsterdam 2015
Jürgen Nendza: https://de.wikipedia.org/wiki/Jürgen_Nendza
Ard Posthuma: https://www.ardposthuma.nl/
Vrede
Ik wil naast je liggen
zoals de golf naast de golf.
Ik wil één met je worden
zoals de golf met de golf.
Ik wil je volgen
zoals de golf de golf.
Ik wil in je reizen
zoals de golf in de golf.
Ik wil je leiden
zoals de golf de golf.
Ik wil in je verdwijnen
zoals de golf in de golf.
Ik wil je omhelzen
zoals de golf de golf.
Ik wil je zoals de golf,
blauw
en eeuwig reizen.
Uit: Rodaan Al Galidi, De herfst van Zorro.
De Bezige Bij, Amsterdam 2006
Over de dichter:
https://nl.wikipedia.org/wiki/Rodaan_Al_Galidi
zo
onderweg
‘somewhere halfway from here
there are half-empty boxes’
nu is elke nacht een reis
door onbekende landschappen
van licht en van schaduwen
over barre vlakten
of ineens door ravijnen
met druipende exotische bomen
soms is er een dood dorp
een modderglinsterende hond
met gesperde kaken vastgekolkt
in de koplichten
maar nooit een levende ziel
en elke nacht is er de bestuurder naast mij
een allang vergeten dode vriend
een dode broer van wie ik niets weet
nu is elke nacht een bittere woordenstrijd
want waarheen zijn we onderweg?
ik wil de praatjes niet meer horen
nu klim ik er elke ochtend uit de dag in
met een zere keel van stof en schrijven
Breyten Breytenbach
Uit: katalekte, Kaapstad, 2012. Vertaald uit het Afrikaans door Laurens van Krevelen en gepubliceerd in Het Moment, 2013-04
Breyten Breytenbach (1939) overleed op 24 november 2024
Over Breytenbach: https://nl.wikipedia.org/wiki/Breyten_Breytenbach
Laurens van Krevelen: https://www.litnet.co.za/author/laurens-van-krevelen/
Reinigingsadvies
Vergeet mij was mij uit je kleren kam je haren onthaar je kam
schrob de hoeken van de badkamer met een tandenborstel
borstel je kleren laat de kranen lopen gooi chloor
in de toiletten zeem de ramen haal wattenstaafjes door je oren
snuit je neus en reinig je nagels borstel je huid stofzuig waar ik was.
Uit: Marcel Möring, Reinigingsadvies. Uitgeverij De Bezige Bij, Amsterdam 2008
Over de dichter: https://nl.wikipedia.org/wiki/Marcel_Möring
