Dimitri Verhulst, 'Laten wij al afscheid nemen'

 

Laten wij al afscheid nemen

Laten wij al afscheid nemen,
nu het niet moet,
nu het nog vrolijk kan.
Wij zijn niet donker in ons drinken
deze wijn deugt niet
om wonden mee te wassen,
het zijn geen zorgen
die onze gezangen hebben ingezet.
Houden wij het weerzien warm
en bezoeken wij elkaar
alleen in de herinnering.
Laat ons met honger nog
van tafel gaan, verlaten
vol verlangen. Wij zullen
elkander niet vervelen met ons verval
en sterven stil, zonder tijding,
zonder deining, wetend:
wij zijn in wezen
nooit kapotgegaan.

Uit: Dimitri Verhulst, Stoppen met roken in 87 gedichten. Uitgeverij Atlas Contact, Amsterdam 2017 

Dimitri Verhulst: https://nl.wikipedia.org/wiki/Dimitri_Verhulst

Aldus de schrijver

 

“De kindermeid is een oude vrouw – dik, rond, groot. Trouwens, in die jaren kwam mij ook ons twee verdiepingen en een dakkapel tellend huis als groot voor, en de schamele tuin met de twee dozijn bomen.

Njanja lijkt opgebouwd uit ballen: een kleine (met een zwartkanten haarband), een enorme (met een granaatbroche op de boezem), en een heel erg enorme, die ergens op staat wat in bonten halflaarzen steekt. Deze drie ballen balanceren op elkaar, zoals je in het circus bij het jongleren ziet. Het oudje ruikt naar wierook en ritselt van bruin katoenfluweel. Zij ademt rust, geborgenheid, stilte. Ze is een paar weken voor mijn verschijnen op de wijde wereld in huis gehaald.

Iets slechter trof het de vroedvrouw Jelena Borisovna, die mij haalde. Ze werd rechtstreeks van ons uit naar het gekkenhuis gebracht. Daaraan hebben mama, grootmoeder en alle verwanten vele jaren lang met afgrijzen teruggedacht.”

Uit: Anatoli Mariëngof, Mijn eeuw, mijn vrienden en vriendinnen. Vertaald (uit het Russisch) en bezorgd door Robbert-Jan Henkes. Uitgeverij de Arbeiderspers (reeks privé-domein), Amsterdam-Antwerpen 2022

Mariëngof: https://nl.wikipedia.org/wiki/Anatoli_Marienhof

Henkes: https://www.deharmonie.nl/persoon/robbert-jan-henkes/

Hugo Claus, 'Envoi'

 

Envoi (stem: Hugo Claus)

Mijn verzen staan nog wat te gapen.

Ik word dit nooit gewoon. 

Zij hebben hier lang genoeg gewoond.

Genoeg. 

Ik stuur ze 't huis uit, 

ik wil niet wachten tot hun tenen koud zijn.

Ongehinderd door hun misbaar

wil ik het gegons van de zon horen

of dat van mijn hart, die verraderlijke spons die verhardt.

Mijn verzen neuken niet klassiek,

zij brabbelen ordinair of brallen al te nobel.

In de winter springen hun lippen,

in de lente liggen zij plat bij de eerste warmte,

zij verzieken mijn zomer

en in de herfst ruiken zij naar vrouwen.

Genoeg. Nog twaalf regels lang op dit blad

hou ik ze de hand boven het hoofd

en dan krijgen zij een schop in hun gat.

Ga elders drammen, rijmen van een cent,

elders beven voor twaalf lezers

en een snurkende recensent.

Ga nu, verzen, op jullie lichte voeten,

jullie hebben niet hard getrapt op de oude aarde

waar de graven lachen als zij hun gasten zien,

het ene lijk gestapeld op het andere.

Ga nu en wankel naar haar

die ik niet ken.

Uit: Hugo Claus, Alibi. Uitgeverij De Bezige Bij, Amsterdam 1985

Over Hugo Claus: https://nl.wikipedia.org/wiki/Hugo_Claus

Aldus de schrijver

 

De vreemdeling

"– Van wie houd je het meest, raadselachtige man, zeg het mij: jouw vader, jouw moeder, jouw zus of jouw broer?

– Ik heb geen vader of moeder, geen zus of broer.

– Jouw vrienden?

– U bedient zich daar van een woord waarvan de betekenis mij tot op heden onbekend is.

– Jouw vaderland?

– Ik weet niet op welke breedtegraad dat ligt.

– De schoonheid?

– Van haar zou ik graag houden, ware zij een godin en onsterfelijk.

– Goud?

– Dat haat ik zoals u God haat.

– Welnu, waar houd je dan van, uitzonderlijke vreemdeling?

– Ik hou van de wolken… de wolken die voorbijtrekken… daar en ginds… de wonderbaarlijke wolken!"

Uit: Charles Baudelaire, Le Spleen de Paris – Parijse walging – Paris Spleen. Vertaald door Hafid Bouazza uit het Frans in het Nederlands en Louise Varèse in het Engels. Illustrated and with a preface by Marlene Dumas.

Uitgeverij Querido, Amsterdam 2022

Baudelaire: https://nl.wikipedia.org/wiki/Charles_Baudelaire

Bouazza: https://nl.wikipedia.org/wiki/Hafid_Bouazza

Dumas: https://nl.wikipedia.org/wiki/Hafid_Bouazza

Yehuda Amichai, 'Instructies voor de serveerster'

 

Instructies voor de serveerster

Haal de glazen en de borden
niet van tafel, veeg
de vlek niet van het tafelkleed! Het is goed om te weten:
anderen gingen mij voor in de wereld.

Ik koop schoenen die door een ander gedragen zijn.
Mijn vriend heeft zijn eigen gedachten.
Mijn geliefde is de vrouw van een man.
Mijn nacht wordt gebruikt door dromen.
Op mijn raam staan regendruppels getekend,
andermans krabbels in de kantlijn van mijn boek.
Op het bouwplan van het huis waar ik wil wonen
heeft de architect vreemden getekend bij de deur.
Op mijn bed ligt een kussen met een kuil erin
van een hoofd dat er niet is.

Haal daarom niets
van tafel.
Het is goed om te weten:
anderen gingen mij voor in de wereld.

Uit: De mooiste gedichten van de wereld. 50 dichters kiezen hun favoriete gedicht uit de schatkamers van Poetry International. Uitgeverij Podium, Amsterdam 2019

Het gedicht van de Israëlische dichter Yehuda Amichai werd gekozen door dichter Vicky Francken.

Over Yehuda Amichai: 

https://en.wikipedia.org/wiki/Yehuda_Amichai

Aldus de kunstenaar (34)

 

 

“Waarom, denk ik, zouden de lichtende punten aan het firmament eerder toegankelijk voor ons zijn dan de zwarte stippen op de kaart van Frankrijk?
Als we de trein nemen om naar Tarascon of Rouen te gaan, dan nemen we de dood om naar een ster te gaan. Iets wat in deze redenering zeker waar is, is dat wij tijdens ons leven niet naar een ster kunnen gaan. Evenmin als we na onze dood de trein kunnen nemen. Enfin, het lijkt mij niet onmogelijk dat cholera, nierstenen, tering en kanker hemelse vervoersmiddelen zijn zoals stoomboten, omnibussen en treinen aardse vervoermiddelen zijn.
     Rustig van ouderdom sterven is dan te voet daarheen gaan.
     Nu ga ik naar bed, want het is laat en ik wens je goedenacht en   
     veel geluk.
     Met een handdruk.”

t.à t.
Vincent

Fragment uit een brief van maandag 9 of dinsdag 10 juli 1888 van Vincent van Gogh aan zijn broer Theo.

Uit: Brieven van Vincent van Gogh. Troost voor bedroefde harten. Samengesteld door Nienke Bakker, Leo Jansen en Hans Luijten. Uitgeverij Prometheus, Amsterdam 2020

In Memoriam Javier Marías

 

“Vaarwel lach en vaarwel onrecht. Ik zal jullie niet meer zien en jullie zullen mij niet meer zien. En vaarwel passie en vaarwel herinneringen.”

De laatste zinnen uit de roman van Javier Marías, Denk morgen op het slagveld aan mij. Vertaald uit het Spaans door Aline Glastra van Loon. Uitgeverij Meulenhoff, Amsterdam 1996

Javier Marías overleed afgelopen zondag 11 september op 70-jarige leeftijd in Madrid.

Over hem: https://nl.wikipedia.org/wiki/Javier_Mar%C3%ADas

Paul Celan, 'Aan de overzijde'

 

Aan de overzijde

Pas voorbij de kastanjes begint de wereld.

Vandaar komt ’s nachts de wind in de wolkenwagen,
en iemand staat op alhier…
Hem wil ik over de kastanjes heen dragen:
‘Bij mij staan rood janskruid en wilde vlier!
Pas voorbij de kastanjes begint de wereld.’

Dan tjirp ik zacht, zoals krekels dat doen,
dan houd ik hem vast, moet hij het ontberen:
mijn roep grijpt hem bij zijn polsgewricht!
In heel wat nachten hoor ik de wind terugkeren:
‘Bij mij vlamt verte, bij jou is het dicht…’
Dan tjirp ik zacht, zoals krekels dat doen.

Maar als ook vandaag de nacht niet opklaart
en de wind terugkeert in de wolkenwagen:
‘Bij mij staan rood janskruid en wilde vlier!’
En wil ik hem over de kastanjes heen dragen –
dan hou, dan hou ik hem niet hier.. .

Pas voorbij de kastanjes begint de wereld.

Uit: Paul Celan, Verzameld werk. Vertaald en toegelicht door Ton Naaijkens. Uitgeverij Athenaeum–Polak & Van Gennep, Amsterdam 2020

Over Paul Celan: https://nl.wikipedia.org/wiki/Paul_Celan 

Over Ton Naaijkens die Verzameld werk uit het Duits vertaalde: https://www.sg.uu.nl/sprekers/ton-naaijkens

Federico García Lorca, 'Chinese tuin'

Chinese tuin

In de bosjes 

van meekrap en magnesium

springen de prinsesjes.

Vonkjes.

Een regen van oranjeappels valt

over de zigzag van de kersenbomen

en tussen komma’s vliegen blauwe

afgerichte draakjes.

Mijn liefje, dit tuintje

moet je zien in de spiegeltjes

van je nagels.

In het kamerscherm

van je tanden.

Je moet als een muisje zijn.

Federico García Lorca, 'Chinese tuin'.

Uit: Federico García Lorca, Suites. Vertaald uit het Spaans door Bart Vonck. Uitgeverij Meulenhoff, Amsterdam 1998

Over Federico García Lorca: https://nl.wikipedia.org/wiki/Federico_Garc%C3%ADa_Lorca

Over Bart Vonck: https://schrijversgewijs.be/schrijvers/vonck-bart/

Maarten van der Graaff, 'Lijst met jou'

 

Lijst met jou

 

De aarde is belangrijk en de bus komt tot zijn halte,

komt tot zijn halte, verwezenlijkt zich

en brengt mij bij jou.

 

Straks ben ik al helemaal niet mooi meer.

Ik kan nu, beklemd door verkeer,

echt uitkijken naar dat moment.

Je moet niet gaan slapen want ik wil jou iets aandoen. 

Zombiewording, doodswording:

alles is reëel,

maar ik wil je vertrouwen.

 

Hoe kijk jij naar neoconceptuele kunstwerken? 

Ik geloof er niet in. 

Ik vertrouw ze niet.

Maar wat dan, wat geloof ik dan?

Ik geloof in de dood

en dat wij het persoonlijke 

opnieuw moeten belichamen

met ons dode vlees.

 

Nu ik dit aan jou verteld heb

is er geen weg terug.

 

 

Uit: Maarten van der Graaff, Dood werk. Uitg. Atlas Contact, Amsterdam 2015

 

Maarten van der Graaff: https://nl.wikipedia.org/wiki/Maarten_van_der_Graaff

De eerste alinea (132)

 

 

“In de twee ingangen van het café nam ze altijd de smalste, die we de schaduwpoort noemden. Ze koos telkens hetzelfde tafeltje achter in de zaal. De eerste keren praatte ze met niemand, maar na een tijdje had ze kennisgemaakt met de stamgasten van de Condé, van wie de meesten van onze leeftijd waren, ik schat zo tussen de negentien en de vijfentwintig. Soms kwam ze aan een van hun tafeltjes zitten, maar meestal bleef ze trouw aan haar plekje op de achtergrond.”

Uit: Patrick Modiano, In het café van de verloren jeugd. Vertaald uit het Frans door Maarten Elzinga. Uitgeverij Em. Querido, Amsterdam 2008.

Over Patrick Modiano: https://nl.wikipedia.org/wiki/Patrick_Modiano

Over Maarten Elzinga: https://www.vertalersvakschool.nl/docent/docent-3/
 

Federico García Lorca, 'Houthakker'

 

Houthakker

Ik liep
in de schemering.
‘Waar ga je heen? vroeg men mij.
‘Ik ga op heldere sterren jagen.’
En toen de heuvels
sliepen, keerde ik terug
met alle sterren
op mijn rug.
De hele bundel
van de witte nacht!

Uit: Federico García Lorca, Suites. Vertaald uit het Spaans door Bart Vonck. Uitgeverij Meulenhoff, Amsterdam 1998

Over Federico García Lorca: https://nl.wikipedia.org/wiki/Federico_Garc%C3%ADa_Lorca

Joseph Brodsky, 'De grote meren'

 

De grote meren
 

Toen, in het paradijs de kaakchirurgen,
wier dochteren per post al jaren lang
inkopen doen in Londen, en wier tang
de kies van het verstand weet los te wurgen,
was ik, van wiens gebit zijn staan gebleven
ruïnes gaver dan het Parthenon,
van een verrotte natie de spion,
geheim agent, en in het dagelijks leven
professor in de kunst van het vertalen.
Ik woonde in een college aan het meer,
waar ik de plaatselijke jeugd steeds weer
op dinsdag door de mangel stond te halen.
 

____

En alles wat ik maakte in dat land
werd onontkoombaar tot gedachtenstrepen.
Ik viel amechtig op mijn ledikant,
mijn jas nog aan, en als ik ’s nachts dan even
een ster verschieten zag op het plafond,
dan kwam die, naar de regels der verbranding,
voordat ik inderhaast iets wensen kon,
vlak naast mijn wang tot een abrupte landing.

Uit: Joseph Brodsky, De herfstkreet van de havik. Een keuze uit de gedichten 1961-1986. Onder redactie van Kees Verheul. Uitgeverij De Bezige Bij, Amsterdam 1991

Over Joseph Brodsky: https://nl.wikipedia.org/wiki/Joseph_Brodsky

Esther Jansma, 'In februari'

 

 

In februari


Het is niet koud, het regent niet. Ik groei;
 
opeens kan ik ver kijken. De lucht en de huizen
 
hebben kleuren aangedaan van parelmoer.
 
 
 
Een tram glijdt langs; stil spoor van licht.
 
Ik adem diep, ik drijf meer dan ik fiets
 
over de Blauwe Brug (de sluizen roze in de verte).
 
Niets ontbreekt.
 
 
 
Lampen gaan aan
 
maar zwak, alsof ze bijna niet bestaan.



Esther Jansma, ’Het regent niet’. Uit: Stem onder mijn bed. Uitgeverij De Arbeiderspers, Amsterdam 1988

Over Esther Jansma: https://nl.wikipedia.org/wiki/Esther_Jansma

Ernst Meister, uit 'Alle schepen kenteren'

 

Ik reisde het weggaan.

Door het rijdende raam

ontwaar ik plots

een zon.

Licht aller ogen,

na de middag, stond hij

aan een nevelhemel,

rond vervaagd.

Rossig gerand – geel

de verblindende kern,

blauw geworden

in mijn oog.

Zeer groot geheim,

zwevend in de leegte

de geest van de bol.

Aan mijn innerlijk

toonde zijn gloed

gezichten en hield,

zowel graf als verschijnen,

andere, geliefde, voor me

verborgen.

Ik reisde het weggaan,

het verlangen reisde ik,

aan mijn lippen nog een glimp

van de verlaten mond.

Uit: Ernst Meister, Alle schepen kenteren. Vertaald uit het Duits door Ton Naaijkens. AFdH Uitgevers, Enschede/Doetinchem 2013

Over Meister: https://de.wikipedia.org/wiki/Ernst_Meister_(Schriftsteller)

Over Ton Naaijkens: https://www.cliv.be/nl/geassocieerde-leden/ton-naaijkens/

Lieke Marsman, Gedicht

 

Op het moment voelt het wel
een beetje alsof ik weer achter het
zwembadgebouw een verstopplaats
loop te zoeken ja, een vochtige plek
met plastic frietbakjes
en bladgroen voor mijn ogen.
Ver weg knaagt iets
een weg in mij, wat veiligheid
zou kunnen zijn, maar zo
voel ik me eigenlijk altijd
wel een beetje als ik net
ben klaargekomen
en alleen nog maar het muffe dons
van de dekens ruik. Ik probeerde
de hele dag op het woord
‘bastognekoeken’ te komen
en toen dat eindelijk lukte, bleef ik
gewoon op bed zitten. Poëzie
lijkt me vandaag een land
waar ik geen ticket naartoe
heb gekregen, een oude geliefde
van wie ik het nummer
nog niet uit mijn telefoon
durf te wissen, een ver eiland
vol pinguïns.

Lieke Marsman, De eerste letter. Uitgeverij Van Oorschot, Amsterdam 2014

Lieke Marsman: https://nl.wikipedia.org/wiki/Lieke_Marsman

Aldus de schrijver (144)

 

 

“Deze mooie ronde borst is een heuvel; zijn oude aarde draagt slechts donkere boomgaarden. In de lente licht een eenzame amandelboom plotseling op met een wit vuur, dooft dan weer. De wind duikt vanuit de lucht omlaag; de pijl van zijn samengevouwen handen klieft de wolken. Met een trap van zijn hiel drukt hij de bomen plat en stijgt weer op. Soms daalt een roodbruine adelaar neer uit de Alpen, maar de lucht van de nabijgelegen vlakten kan hem niet dragen; hij zwemt met grote vleugelslagen en schreeuwt het uit als een gestrande vogel.
Als je van het pad afgaat, zijn er olijfgaarden overwoekerd door rozen. Het is als de huid van een ram die over een boom is geworpen. Het is dik en het bloedt. Eronder heb je het warm als onder de zware warmte van wol; het gras zweet. Om uit die schaduw te komen moet je je handen openhalen. Een maand later vind je een gedroogde roos in je zak.”

Uit: Jean Giono, Manosque. Vertaald uit het Frans door Kiki Coumans. Uitgeverij Vleugels, Bleiswijk 2022

Over Giono: https://nl.wikipedia.org/wiki/Jean_Giono
Over Kiki Coumans: https://nl.wikipedia.org/wiki/Kiki_Coumans

Anna Enquist, 'Wachten'

 

Wachten

Een jaar lang wachten op winterakonieten,
op het bestellen van concertkaarten, op flarden
weekmakende muziek die straks, hier –

wachten met haast, onrust, op het vinden
van je plaats in de zaal, op deze stoel drie uur
lang, zoveel minuten, zoveel maten –

wachten op het goud van de cello’s, het zwart
silhouet van de hobo. De benauwde stoomfluit
van zijn a, het openslaan van dikke partijen –

op de kleine jongens in hun koorhemden, hoog
voor het orgel, met strakke wangen en droge lippen;
wachten tot het wachten stolt, een verdriet

zonder grenzen bezit neemt van al wat je weet,
een honger je opvreet bij de treurmars waarmee
dit begint. Nog even heb je gedachten: kraaien

boven Jeruzalems bleke muren, een file op weg
naar Golgotha – dan zakken je schouders, raak je
vervuld van belachlijk verlangen. Het geeft niet.

Muziek van drie eeuwen terug en het is nu. Weldadig
antwoord op vragen die je nooit had, verdachte
troost die je opslurpt als zuiver water.

Die rare krullenkop van vroeger doet het wachten
teniet, wiegt je zacht, in de zaal. Hij is de trooster,
het is hier, hij heet Bach.

 

Anna Enquist, 'Wachten'. Opgenomen in de reeks 'Stadsgedichten' van SLAA (Stichting Literaire Activiteiten Amsterdam https://slaa.nl/stadsgedicht/stadsgedicht-29/

Over Anna Enquist: https://nl.wikipedia.org/wiki/Anna_Enquist

 

Quote van een schrijver

 

"Alles leidt naar de verloedering en alles wijst erop dat deze ons voorspoedig deelachtig zal worden."

Jeroen Brouwers 

Uit: Alles echt gebeurd. Uitgeverij Atlas Contact, Amsterdam/Antwerpen 2022

Over Brouwers: https://nl.wikipedia.org/wiki/Jeroen_Brouwers

Gerrit Kouwenaar, 'in de boomgaard'

 

in de boomgaard

dichter, ik ben er weer even, ik schrok
in je wakker, loop met je mee
door de roerloze toekomst van ons verleden

alles is dichtgegroeid, aan dit leven
valt niets meer te doen, alles volledig
overal schemer, licht zonder hemel, is dit
een foto, waar is de bodem, waar is
de steen op de zucht van de hond

je zit voor het raam, ik zie helder
wat ik niet zie, een lichaam bekneld
in zijn stilstand, zijn woorden

ooit zagen wij in een vitrine een steen
als de onmondige sprekend gelijkende
duurzame geest van een brood

dichter, niet rijmt op dood, ik streel
het ontaarde fluweel van mijn nachtgoed, ga weer
in je slapen –


Uit: Gerrit Kouwenaar, totaal witte kamer. Uitg. Querido, Amsterdam 2002

Over Gerrit Kouwenaar: https://nl.wikipedia.org/wiki/Gerrit_Kouwenaar