"Pierre Alechinsky (1927), reeds een halve eeuw wereldwijd een van Belgiës succesvolste schilders, koestert al zijn hele leven bewondering voor James Ensor en is net als de Oostendenaar een fan van carnaval, het feest van de gedaanteverandering. Zijn monumentale De laatste dag (1964) is een ode aan de meester, en via Ensor ook aan Bosch en Bruegel: 'Ik heb me gestort op alles wat ik van Ensor te zien kon krijgen in de Belgische verzamelingen en zowat overal in musea, galeries, tweedehandsboekhandels,' schrijft hij in een opstel met de titel 'Schuld aan Ensor'.
Ensors maskers en vreemde creaturen zijn bij Alechinsky veranderd in in een fantasiewereld van monsters, vreemde vogels, slangen, vissen, een doodshoofd. Het lijkt een warrelende en verwarrende chaos in felle kleuren. Ook die felheid is ensoriaans, maar de schijnbare explosie van spontaniteit is bij nader inzien beheerst. Er is een marge en er is een midden, er is een spel met groen en wit en er is een voelbaar ritme. De laatste dag, volgens Alechinsky een verwijzing naar het einde en de dood die de bestaande orde door elkaar schudt, is ook in een heel andere betekenis een afscheid: voor wat Alechinsky wilde bereiken was olieverf niet flexibel en dynamisch genoeg en hij schakelde in deze jaren dan ook over op schilderijen in acrylverf en tekeningen in Oost-Indische inkt.
De laatste dag bevindt zich in het grensgebied tussen abstracte en figuratieve schilderkunst. Dat samengaan van wat op het eerste gezicht onverzoenbaar is, de vreemde wezens die bij elke nieuwe blik op het schilderij in andere creaturen lijken te veranderen, het spontane en instinctieve dat belangrijker is dan het verstandelijke, het 'primitieve' en het kinderlijke als inspiratiebronnen: het zijn stuk voor stuk kenmerken van de geruchtmakende Cobra-beweging, die al met al slechts 'duizend dagen en nachten' duurde (1948-1951) en zowel een voortzetting was van als een reactie op het surrealisme."
Uit: Patrick de Rynck, Dit is België. In tachtig meesterwerken. Uitgeverij Athenaeum–Polak & Van Gennep, Amsterdam 2010
Afb.: 'De laatste dag', olieverf op doek, 330 x 500 cm, 1964
Over Alechinsky: https://nl.wikipedia.org/wiki/Pierre_Alechinsky
Geen opmerkingen:
Een reactie posten