Heinrich Heine, ' 's Werelds loop'

 

 

’s Werelds loop

Een die veel bezit zal snel
Tot nog groter welstand komen.
Wie maar weinig heeft, hem wordt
Ook dat weinige ontnomen.

Maar wanneer je niets bezit
Laat je dan maar liever kisten –
Recht om te bestaan, proleet,
Hebben slechts kapitalisten.

Heinrich Heine 

Vertaald uit het Duits door Marko Fondse en Peter Verstegen en opgenomen in Heinrich Heine, Denk ik aan Duitsland in de nacht. Uitgeverij Bert Bakker, Amsterdam 1988

Heinrich Heine: https://nl.wikipedia.org/wiki/Heinrich_Heine

Bovenstaand gedicht is vertaald door Peter Verstegen: https://nl.wikipedia.org/wiki/Peter_Verstegen

Aldus de schrijver

 “In de auto bleef Darwin zwijgen. Omdat hij, dankzij de anonieme reageerbuisvader van mijn twee oudste kinderen, etnisch gezien half Japans is, vatten veel mensen zijn verfijnde trekken en tengere postuur op als tekenen van een zwak gestel. Maar dat slanke lijf is gebouwd op een frame van staal. Darwin is niet zwak. 
Ik liet hem tijdens de rit naar huis rustig sudderen. Vorige herfst hadden bijna alle bewoners van onze lommerrijke wijk in de voortuin een bordje geplant met ‘Idioten’ welkom hier! – hetzelfde bordje dat bedrijven in winkelcentra ook allemaal haastig op hun raam plakten. Maar openlijk gebruik van dergelijke vernederende termen, zelfs tussen aanhalingstekens, veranderde al snel van weinig verheffend via grof naar dodelijk, dus de nieuwste oogst aan voortuinbordjes was bezadigder: Wij steunen cognitieve neutraliteit. De auto voor ons had zo’n bumpersticker waar een wildgroei aan was ontstaan: Toeter als je betweters haat. Omdat er kennelijk een overvloed aan andere bestuurders was die betweters ook haatten, was het tochtje naar huis tamelijk luidruchtig.”

Uit: Lionel Shriver, Waanzin. Vertaald uit het Engels door Marian van der Ster en Karina van Santen. Uitgeverij Atlas Contact, Amsterdam 2024

Lionel Shriver: https://nl.wikipedia.org/wiki/Lionel_Shriver

Marian van der Ster: https://nl.linkedin.com/in/marian-van-der-ster-b3447517 

Karina van Santen:  https://nl.linkedin.com/in/karina-van-santen-34502519

Gedicht bij 'Chimpanzee' van kunstenaar Francis Bacon

 

Lachende chimpansee

Komt hij aangelopen, verdwijnt onhandig
tussen slierten, stengels, wortelresten –
dit is mij, kronkelend in een lach,

de rest is tooi. Zo diep ik op,
sla ik over, wil u niet onthouden
de plassen en het vocht

waarin ik slaap, na verloop van tijd
mij draai, of anders op mijn rug
mij krab, graai en speel,

al zie ik later pas de haren die
dooreen tevoorschijn, en nachtblauw
in vol ornaat de verzorger, beroerde

prater die ’s avonds afscheid neemt
en schampt de lege bakken water. Alleen 

zichzelf vult hij aan, de stilte laat hij staan.

 frb

Gedicht bij ‘Chimpanzee’ (olieverf op doek, 1955) van Francis Bacon. Opgenomen in de dichtbundel Bestendig verblijf, Meulenhoff 2009.

Francis Bacon: https://nl.wikipedia.org/wiki/Francis_Bacon_(schilder)

Aldus de schrijver

 

 

“Een rijtje pijlvormige populieren wierp een getande schaduw over de oprit naar het huis, dat ver van de weg stond – hoog genoeg om over de bomen langs het meer over het water uit te kijken, dacht ze. Boven het huis lag een soort natuurlijk terras, een naad van kalksteen die de hogergelegen, met bomen omzoomde weiden scheidde van het open grasland dat aan de weg grensde. Mira zoomde in en bekeek de omheinde weiden een voor een. Ze waren allemaal leeg. Aan het diepe karrenspoor was te zien welke route de eigenaar gewoonlijk over het terrein volgde en aan de hoekige schaduwen op de grond zag ze dat een aantal hekken openstond. De makelaar had de naam van zijn cliënt niet vermeld, maar toen ze het adres in de zoekbalk invoerde, verscheen er meteen een krantenartikel.”


Uit: Eleanor Catton, Het Woud van Birnam. Uit het Engels vertaald door Gerda Baardman en Jan de Nijs. Ambo | Anthos uitgevers, Amsterdam 2023

Eleanor Catton: https://nl.wikipedia.org/wiki/Eleanor_Catton

Gerda Baardman: https://deschrijverscentrale.nl/auteurs/1050767

Jan de Nijs: https://literairvertalen.org/vertalersbestand/jan_de_nijs

Wolf Biermann, 'Zondag in een provinciestad'

 

 

Zondag in een provinciestad

Gaan we d’r heen?
Ja, we gaan d’r heen.
Is hier iets te doen?
Nee, er is niets te doen.
Ober, één bier!
Leeg is het hier. 
De zomer is koud.
Je wordt ook oud.
Rose had kalf.
Nu is ’t al half.
Nu gaan we d’r heen.
Ja, we gaan d’r heen.
Is hij al binnen?
Hij is al binnen.
Gaan we naar binnen?
Goed, we gaan naar binnen. 
Kijk jij vandaag tv?
Ja, ik kijk vandaag tv.
Is er iets leuks?
Ja, er is iets leuks.
Heb jij nog geld?
Ja, ik heb geld.
Nemen we d’r nog een?
Ja, een kleintje.
Gaan we d’r heen?
Ja, we gaan d’r heen.
Kijk jij vandaag tv?

Ja    ik    kijk   vandaag    tv.

Wolf Biermann

Vertaald uit het Duits door Gerrit-Jan Berendse. Het gedicht is opgenomen in Ilja Leonard Pfeijffer en Gert Jan de Vries, De canon van de Europese poëzie. Uitgeverij Meulenhoff, Amsterdam 2008

Wolf Biermann: https://nl.wikipedia.org/wiki/Wolf_Biermann

Gerrit-Jan Berendse: https://www.wallstein-verlag.de/autoren/gerrit-jan-berendse.html

Juan Ramón Jiménez, 'Ik ben niet mezelf'

 

 

Ik ben niet mezelf

Ik ben niet mezelf,
     ik ben de ander,
die ‘k onzichtbaar bij me weet,
die ik nu en dan bezoek
en soms ook wel eens vergeet,
die als ik spreek mij zwijgend gadeslaat
en mij vergeeft wanneer ik haat,
die rondwaart daar, waar ik niet zwerf,
en die rechtop staat als ik sterf.

Juan Ramón Jiménez

Vertaald uit het Spaans door Albert Helman. Opgenomen in Ilja Leonard Pfeijffer en Gert Jan de Vries, De canon van de Europese poëzie. Uitgeverij Meulenhoff, Amsterdam 2008

Juan Ramón Jiménez: https://nl.wikipedia.org/wiki/Juan_Ramón_Jiménez

Albert Helman: https://nl.wikipedia.org/wiki/Albert_Helman

De eerste alinea

 

 "Ze staat op het perron in haar vaders schaduw en kijkt hoe hij zijn ogen dichtknijpt tegen de lage ochtendzon. Ze zijn aan het wachten en ze zoekt naar tekenen van irritatie in zijn blik en bewegingen. Vandaag is ze extra oplettend omdat ze deze reis voor haar maken. Ze voelt zich bij hem in het krijt staan, want het is vanwege haar dat haar vader daar nu staat. Ze doorstaat de hitte, en de vroege ochtend, en de vertraging van de trein. Zij is verantwoordelijk voor alles wat hij vanaf nu te verduren krijgt, en hij zwijgt en is onmogelijk te lezen."

 Uit: Alex Schulman, Station Alma. Vertaald uit het Zweeds door Angélique de Kroon. De Bezige Bij, Amsterdam 2023


Alex Schulman: https://en.wikipedia.org/wiki/Alex_Schulman

Angélique de Kroon:  https://www.uitgeverijoevers.nl/vertalers/angelique-de-kroon/

Seamus Heany, 'Lupines'

 

Lupines

Ze stonden. En stonden nergens voor. Gewoon door te staan.
Te wachten. Niet voorhanden. Maar daar.
Zeker. Zeker en niet buigend.
Rozevingerige dageraad en marineblauwe nachtbloem.

Zaadpakjes om mee te beginnen, roze en azuur,
Licht filterend, kleine nerveuze belofte:
Lupinehalmen, erotica van de toekomst,
Lippenveeg van het blauw en diepe opbrengst van de aarde.

O pastellen torentjes, peulen en spitstoelopende stengels
Die op hun bodem stonden voor het verloop van onze hele zomer
En zelfs wanneer ze verbleekten nooit zouden stokken.
En niets hiervan ging ons begrip te boven.

Seamus Heany, 'Lupines'. Uit het Engels vertaald door Peter Nijmeijer en opgenomen in de dichtbundel Elektrisch licht, Uitgeverij Meulenhoff, Amsterdam 2001 

Seamus Heany: https://nl.wikipedia.org/wiki/Seamus_Heaney

Peter Nijmeijer: https://www.poetryinternational.com/en/poets-poems/article/104-28177_Peter-Nijmeijer-1947-2016

Aldus de schrijver

 

 

“Ik wilde niet dat je wist dat de andere kinderen op school geen vriendschap met me wilden sluiten, want wie bevriend was met iemand die als homo bekendstond, werd scheef aangekeken. Ik wilde niet dat je wist dat twee jongens me ettelijke keren per week opwachtten in de gang naar de bibliotheek van diezelfde school om me te slaan en in het gezicht te spugen als straf voor wat ik was: Ben je echt een flikker? 
Ik wilde niet dat je wist dat ik al op mijn negende of tiende ondervond wat neerslachtigheid en wanhoop betekenden, dat ik door die gevoelens vroeg oud was geworden, dat ik elke ochtend wakker werd met deze vragen in mijn hoofd: Waarom was ik wie ik was? Waarom was ik geboren met die meisjesmanieren, met die manieren waarin de anderen – en ze hadden gelijk – het bewijs van mijn afwijking zagen? Waarom was ik geboren met dat verlangen naar andere jongens en niet naar meisjes, zoals mijn vader en broers? Waarom was ik niet iemand anders? Die keer, vele jaren later, dat ik tijdens een ruzie tegen je zei dat ik een afschuwelijke jeugd had gehad, keek je me aan alsof ik gek was en je zei: Maar je glimlachte de hele tijd! 
Hoe had ik je die dag kwalijk kunnen nemen dat je zo reageerde terwijl je daarmee in zekere zin aangaf dat ik gewonnen had, dat het me was gelukt al die tijd voor je verborgen te houden hoe mijn leven was en uiteindelijk te voorkomen dat je mijn moeder werd?”

Uit: Édouard Louis, Strijd en metamorfose van een vrouw. Vertaald uit het Frans door Reintje Ghoos en Jan Pieter van der Sterre. De Bezige Bij, Amsterdam 2021

Édouard Louis: https://nl.wikipedia.org/wiki/Édouard_Louis

De vertakers: https://www.koppernik.nl/vertalers/reintje-ghoos-en-jan-pieter-van-der-sterre/

 

Jan Skácel, ‘Korte beschrijving van een zomer’

 

 

Korte beschrijving van een zomer

Vuur. Uit vier hoeken brandt de zomer
bedwelmend bloeien de acaciabossen
de groene ziel van de wijn gloeit in de wijngaard
de klaprozen bloeden in het koren
De duisternis komt eraan
en op de zilveren brug wandelt de maan
De wereld is als brood dat uit de oven komt
en de nacht eet het op

Jan Skácel

Vertaald uit het Tsjechisch door Francis De Preter en opgenomen in Ilja Leonard Pfeijffer en Gert Jan de Vries, De canon van de Europese poëzie. Uitgeverij Meulenhoff, Amsterdam 2008

Jan Skácel: https://en.wikipedia.org/wiki/Jan_Skácel

Francis De Preter:  https://www.deslegte.com/auteurs/francis-de-preter-258233/

De eerste alinea

 

“Cirkelend rond de aarde in hun ruimteschip zijn ze zo samen, en zo alleen, dat zelfs hun gedachten, hun innerlijke mythologieën, af en toe overeenstemmen. Soms dromen ze dezelfde dromen – over fractals, blauwe hemellichamen en vertrouwde gezichten die door het donker worden verzwolgen, en over het elektriserende felle zwart van de ruimte dat hun zintuigen overdondert. De rauwe ruimte is een panter, wild en primitief; in hun dromen sluipt hij door hun cabine.”

Uit: Samantha Harvey, In orbit. Vertaald uit het Engels door Kitty Pauwels. De Bezige Bij, Amsterdam 2024

Samantha Harvey: https://nl.wikipedia.org/wiki/Samantha_Harvey

Aldus de schrijver

 

“Geluidloos valt het januarilicht de kamer binnen en weerkaatst in alle blinkende krakende schoenen. Midden in de kamer onder de lamp is een nieuwe grote leegte ontstaan en daarin staat hij alleen en ziet en hoort alles, hoewel hij zelf ergens anders is. Voordat moeder stierf en hij alleen achterbleef, stond daar een lange eikenhouten tafel, maar die tafel staat nu bij het raam. Een wit tafellaken is eroverheen gespreid en op het laken staan glazen en karaffen met donkere wijn en vijftien broze witte kopjes en een grote bruine taart die zoet is maar bitter zal smaken. Achter de karaffen, ook op tafel, staat moeders portret, vandaag in een zware zwarte lijst. Het is versierd met groen, met duur januarigroen. Terwijl de begrafeniskoffie wordt gezet en de dominee zich scheert in de pastorie en de tanks van de begrafenisauto’s in de garage worden gevuld, verzamelen de elf bezoekers zich rondom de tafel en de foto van de dode. Het is een jeugdportret. Het haar is nog dik en donker en ligt zwaar over het gladde voorhoofd. De tanden, die tussen de ronde lippen door schemeren, zijn wit en onaangetast.
‘Op die foto was zij vijfentwintig,’ zegt iemand.
‘Zesentwintig,’ verbetert een ander.”

Uit: Stig Dagerman, Het verbrande kind. Uit het Zweeds vertaald door Bernlef.
Uitgeverij Koppernik, Amsterdam 2023

Stig Dagerman: https://nl.wikipedia.org/wiki/Stig_Dagerman

Bernlef: https://nl.wikipedia.org/wiki/J._Bernlef 
 

James Joyce, 'Een bloem voor mijn dochter'

 

 

Een bloem voor mijn dochter
 
Broos is de witte roos als
Haar broze handgebaar,
Hun zielen verveloos als
Tijd en zijn vale baar.
 
Zo broos en ingetogen
De tover die ik vind
Besloten in je ogen,
Mijn blauwgeaderd kind.

James Joyce

Uit: Pomes Penyeach. Poëzie voor een prik. Vertaald door Paul Claes.
Uitgeverij Koppernik, Amsterdam 2016

James Joyce: https://nl.wikipedia.org/wiki/James_Joyce

Paul Claes: https://nl.wikipedia.org/wiki/Paul_Claes

Aldus de schrijver

 

 

17.22 uur, Stefan via e-mail: 

Hallo Theresa!
Ondanks mijn WhatsApp-terreur van vanmorgen nog niks van je gehoord. Noem het consequent. Of sadistisch. Die kant van jou kende ik nog niet. Maar ik heb gisteravond sowieso veel nieuwe dingen ontdekt. Over jou en over mezelf. 
Ik begrijp dat je me wilt straffen door niet te antwoorden. Ik heb niet beter verdiend. Maar wat er gisteren is gebeurd ging niet alleen van mij uit. Jij had er net zo goed een aandeel in. Ik kan me niet voorstellen dat jij dat anders ziet. 
Ik heb de hele dag naar mijn telefoon zitten staren, als een puber die wacht tot zijn eerste grote liefde eindelijk op zijn hartjes-emoji antwoordt. En dan die vreselijke koppijn. Drie pijnstillers, geen effect. Bovendien is er gisteren een belangrijk project gestrand waar ik veel energie in had gestoken binnen de redactie. Vermoedelijk kwam daar mijn agressie vandaan. Als onze avond anders was verlopen had ik je er waarschijnlijk urenlang over verteld. 
Ga ik in dit leven eigenlijk ooit nog antwoord van je krijgen? Wees genadig, sadiste. Ik wacht.
Je hondsmoeë Stefan

Uit: Juli Zeh en Simon Urban, Tussen werelden. Vertaald uit het Duits door Annemarie Vlaming. Ambo|/Anthos uitgevers, Amsterdam 2023

Juli Zeh: https://nl.wikipedia.org/wiki/Juli_Zeh

Simon Urban: https://www.amboanthos.nl/auteur/simon-urban/

Annemarie Vlaming: https://nl.linkedin.com/in/annemarie-vlaming-58428b13

Aldus de schrijver

 

 

“Oghi opende langzaam zijn ogen. Het felle licht verblindde hem en stak scherp af tegen een soort lichtgrijs waas. Hij sloot zijn ogen, opende ze weer. Het kostte hem moeite. Gelukkig. Dat betekende dat hij nog leefde. De fysieke inspanning om zijn ogen te openen, ze samen te knijpen tegen het felle licht, gold als bewijs.
Een plafond van gipsplaten, uitgerust met tl-buizen, verscheen voor zijn ogen. Alle tl-buizen brandden, wat suggereerde dat hij zich in een ziekenhuis bevond. Zoveel verlichting was alleen in een ziekenhuis noodzakelijk. Hij probeerde zijn hoofd te draaien, maar dat lukte hem niet. Hij kon zijn ogen van de ene naar de andere kant bewegen, dat was alles.
‘Meneer Oghi.’
Hij hoorde een stem. Een vrouwenstem. Hij kon niet zien wie bij de stem hoorde, tot er geleidelijk een wit uniform zijn gezichtsveld binnenkwam. De vrouw – hij nam aan dat ze een verpleegster was – liep op hem af. Hij kon haar ruiken. Geen fijn geurtje. Penetrant. Misschien had ze net gegeten. Hoe laat zou het zijn?
Oghi wilde iets zeggen. Hij hoefde niet te vragen waar hij was, dat wist hij al. Wat kon dit zijn behalve een ziekenhuis? Op sterven na dood was hij in elk geval niet. Dan had hij haar niet kunnen ruiken.
‘Kunt u me horen?’
De verpleegster bestudeerde Oghi’s gezicht van dichtbij en drukte op de hulpknop aan de muur.”

Uit: Hye-young Pyun, Het gat. Vertaald uit het Koreaans door Mattho Mandersloot. Uitgeverij De Arbeiderspers, Amsterdam 2024
 

Over Hye-young Pyun: https://en.wikipedia.org/wiki/Pyun_Hye-young

Mattho Mandersloot: https://literairvertalen.org/vertalersbestand/mattho-mandersloot

 

W. H. Auden, 'Gare du Midi / Zuidstation'

 

Gare du Midi / Zuidstation

Zomaar een sneltrein uit het zuiden, rond
De controle drommend volk, een gezicht
Dat door geen burgemeester wordt vereerd
Met tressen of trompet: iets om de mond
Wekt in passanten angst en medelijden.
Sneeuw valt. Zijn koffertje lijkt vederlicht,
Nu hij de stad zo monter infecteert:
Wellicht komen er vreselijke tijden.

W. H. Auden in Nee, Plato, nee. Keuze en vertaling van Audens gedichten: Benno Barnard, Huub Beurskens en Wiel Kusters.

>> https://nl.wikipedia.org/wiki/W.H._Auden

De eerste alinea

 

 

“Ik sta bij het raam van het grote huis in Zuid-Frankrijk terwijl de avond valt, de avond die me naar de verschrikkelijkste ochtend van mijn leven zal voeren. In mijn hand heb ik een glas, de fles staat binnen handbereik. Ik kijk naar mijn spiegelbeeld in de steeds donkerder glans van de ruit. Mijn spiegelbeeld is lang, spichtig bijna, mijn blonde haar glanst. Mijn gezicht is zo’n gezicht dat je vaak hebt gezien. Mijn voorouders veroverden een continent, rukten op over met dood bezaaide vlaktes tot ze bij een oceaan uitkwamen die met de rug naar Europa lag en uitkeek over een donkerder verleden.”

Uit: James Baldwin, Giovanni’s kamer. Vertaald uit het Engels door Eefje Bosch en Manik Sarkar. Uitg. De Geus, Amsterdam 2024

James Baldwin: https://nl.wikipedia.org/wiki/James_Baldwin

Eefje Bosch: https://www.literairvertalen.org/vertalersbestand/eefje-bosch

Manik Sarkar: https://www.vertalersvakschool.nl/docent/manik-sarkar/

'Bij het meer van Iseo', een gedicht

 

 

Bij het meer van Iseo

Ritselende blaadjes onder onze voetstappen,
maar volop zomer. Wat geweest is, zal zijn,
zei Pavese, en we zien de roestige knopen
van andere jaren in het hoge, droge gras.

Beneden het meer, het waterdek kijkt ons aan.
Bomen tonen ons hun ingewanden, wonden
van ingeslagen licht, een huid zo zwart
als as. Men ziet ons samen, wij

die nieuwsgierig rondtrekken, muggen van ons 
afslaan, in een vurig verlangen een omtrek 
maken. Onze zintuigen in samenspraak
met zoveel nabijheid, zoveel afstand, en alles

aanwezig, de neerwaartse ronding in de spiraal
van de wijngaardslak, de onzichtbare hand
in het borduursel van de varenplant. Nog is
het pad bedauwd, nog is het geen nacht.

 frb

Uit: Transit. Uitgeverij Meulenhoff, Amsterdam 2012

De eerste alinea

 

“Een klein station aan de spoorweg die naar Rusland leidt.”


Uit: Robert Musil, De verwarring van een jonge Törless. Vertaald uit het Duits door Jan Sietsma. Uitgeverij Koppernik, Amsterdam 2024

Robert Musil: https://nl.wikipedia.org/wiki/Robert_Musil

Jan Sietsma: https://www.koppernik.nl/vertalers/jan-sietsma/

Ingeborg Bachmann, 'Na deze de zondvloed'

 

Na deze zondvloed

Na deze zondvloed
wil ik de duif,
en niets dan de duif,
nog eenmaal gered zien.

Ik zou ondergaan in deze zee!
vloog zij niet uit, bracht zij niet
te elfder ure het blad.


Ingeborg Bachmann

Uit haar bundel Tijd in onderpand. Vertaald uit het Duits door Paul Beers tezamen met Isolde Quadflieg. Uitgeverij Amber, Amsterdam 1988

Ingeborg Bachmann: https://nl.wikipedia.org/wiki/Ingeborg_Bachmann

Paul Beers: https://nl.wikipedia.org/wiki/Paul_Beers